Ethereum Pectra – ewolucja sieci i zmiany dla użytkowników

Pectra – kompleksowa modernizacja infrastruktury Ethereum

Pectra to połączona aktualizacja Prague (warstwa wykonawcza, EL) i Electra (warstwa
konsensusu, CL), która weszła na mainnet 7 maja 2025 r.. Skala jest o tyle wyjątkowa, iż to
największy pakiet EIP-ów w historii, a skutki widać równocześnie w portfelach, na rollupach i
u operatorów walidatorów. Pectra nie przebudowuje Ethereum, ale porządkuje i usprawnia
kluczowe ścieżki z naciskiem na użyteczność, ekonomikę danych dla L2 i operacyjność
stakingu.

Portfele, UX i ścieżka danych dla L2

Najbardziej odczuwalna dla użytkowników i twórców portfeli jest EIP-7702. Dodaje nowy typ
transakcji 0x04, który pozwala kontom EOA trwale ustawić delegację kodu (persistent code
delegation) poprzez autoryzacje. W praktyce odblokowuje to łatwe batchowanie kroków,
sponsorowane opłaty, własne reguły autoryzacji oraz odzyskiwania dostępu bez
wymuszania migracji na smart wallet i bez narzucania jednego standardu portfeli.
Po wprowadzeniu blobów w Dencun rollupy publikują dane w blobach zamiast w calldata.

EIP-7691 podnosi przepustowość – target to 6 blobów na blok, maksimum 9, konfigurowalne
w harmonogramie, co praktycznie zwiększa pojemność DA dla L2. EIP-7623 warunkowo
podnosi koszt calldata przy dużej objętości danych, ograniczając rozmiary najcięższych
bloków, naturalnie wypychając publikację danych L2 do tańszych blobów. EIP-7840
wprowadza w konfiguracjach klientów EL harmonogram blobów – target i maksimum można
ustawiać per-fork w plikach konfiguracyjnych, co upraszcza przyszłe, kontrolowane
zwiększenia pojemności. Efekt to stabilniejsza ekonomia danych, niższe średnie koszty
publikacji i mniejsza zmienność.

Walidatorzy i staking

EIP-7251 podnosi maksymalny efektywny balans (MaxEB) z 32 do 2048 ETH, co pozwala
konsolidować wiele walidatorów w mniej liczne instancje, zmniejsza liczbę podpisów i ruch
P2P oraz skaluje akumulację stake’u ponad dotychczasowe 32 ETH. EIP-7002 przenosi
wyzwalanie exitów i częściowych wypłat do EL. Operacje można inicjować z adresu wypłat
(0x01), bez angażowania klucza walidatora, co obniża ryzyko operacyjne i upraszcza
konstrukcje stakingowe. EIP-6110 dostarcza depozyty walidatorów natywnie w blokach EL,
skracając średni czas aktywacji do ok. 13 min i upraszczając klientów. EIP-7549 przenosi
indeks komitetu poza podpisywaną część atestacji, co ułatwia agregację identycznych
głosów i odciąża klientów konsensusu. W sumie daje to mniejszy narzut sieciowy, prostsze
procedury, bardziej elastyczne zarządzanie kapitałem w stakingu.

Kryptografia i historia

EIP-2537 wprowadza prekompilację BLS12-381, więc weryfikacja podpisów BLS (i szerzej –
operacje na tej krzywej, w tym pod ZK) nie wymagają kosztownych implementacji w Solidity.
EIP-2935 udostępnia w kontrakcie systemowym 8191 ostatnich blockhashy. Jest to krok w
stronę stateless execution i korzyść dla rollupów oraz dowodów wymagających dłuższego
okna niż 256 bloków. EIP-7685 definiuje ogólny kanał requestów z EL do CL zapisanych w
nagłówku bloku (requests_hash) i przetwarzanych po stronie konsensusu, co daje
fundament pod bardziej złożone wzorce koordynacji między warstwami.

Korzyści dla użytkowników

Najbardziej odczuwalną zmianą są wygodniejsze portfele. EIP-7702 pozwala zwykłym
adresom EOA delegować wykonywanie kodu i dzięki temu łączyć kroki w jedną transakcję,
korzystać ze sponsorowania opłat czy mechanizmów odzyskiwania dostępu. To dopiero krok
w stronę account abstraction, a nie rozwiązanie docelowe, ale już teraz daje funkcje smart
walleta bez zmiany adresu i bez przywiązania do jednego standardu. Równolegle tańsze i
stabilniejsze L2 wynikają z większej podaży danych w blobach oraz z harmonogramu, który
można konfigurować. Przekłada się to na bardziej przewidywalne koszty publikacji danych
przez rollupy i mniejszą zmienność opłat, a użytkownik rzadziej doświadcza skoków gazu.
Dla osób stakujących i korzystających z usług stakingowych Pectra upraszcza operacje.
Wyższy limit efektywnego salda pozwala konsolidować walidatorów i zmniejszać narzut
operacyjny, EIP-7002 umożliwia inicjowanie wypłat z warstwy wykonawczej bez dotykania
klucza walidatora, a EIP-6110 skraca średni czas aktywacji depozytów. Deweloperzy i
aplikacje zyskują natomiast na tańszej kryptografii BLS, łatwiejszym dostępie do blockhashy
w kontrakcie systemowym oraz lepszej koordynacji między EL i CL, co w praktyce przekłada
się na stabilniejsze działanie aplikacji i mniej zaskakujących kosztów dla końcowych
użytkowników.

Szerszy kontekst

Pectra to nie rewolucja, ale krok w kierunku dojrzałości operacyjnej ekosystemu Ethereum.
Uporządkowanie ekonomiki danych oraz pragmatyczny ruch w stronę account abstraction
przesuwają ciężar innowacji na krawędź – do portfeli i L2 – przy zachowaniu konserwatywnej
roli L1 jako settlement/DA. Wydaje się to rozsądna strategia minimalizująca ryzyko
systemowe i realnie obniżająca tarcie użytkowe. Użytkownik nietechniczny zauważy
prostsze portfele oraz bardziej przewidywalne koszty na L2, a nie magiczny wzrost TPS L1.
Dla inwestorów indywidualnych oznacza to stabilniejsze doświadczenie i mniej
niespodzianek kosztowych, dla instytucji – dojrzalszy łańcuch operacyjnie oraz lepszą
przewidywalność kosztów publikacji danych, a dla twórców łatwiejsze włączanie funkcji AA
bez migracji adresów i bardziej kontrolowalny budżet danych. Pectra wzmacnia Ethereum
szczególnie w przewidywalności i niezawodności, ryzyka pozostają, ale bilans jest dodatni.
Pectra zwiększa użyteczność tu i teraz i tworzy klarowne haki rozwojowe na kolejne forki, co
w konkurencji z łańcuchami wysokiej przepustowości jest kluczowe dla utrzymania udziału w
rynku.

Ryzyka oraz ocena szans i zagrożeń

Pectra przynosi mierzalne udogodnienia, ale zarazem powiększa powierzchnię ryzyka.
Delegacja kodu dla EOA upraszcza UX i przybliża AA, ale jednocześnie przenosi część
złożoności bezpieczeństwa do warstwy kontraktów-delegatów i interfejsów autoryzacji
(potrzebne audyty, limity, szybkie odwołanie uprawnień, czytelne UI). Konfigurowalny
harmonogram blobów daje elastyczność kosztów danych L2, ale wymaga ostrożnej polityki
parametrów, bo zbyt agresywne zmiany mogą rozregulować mechanikę opłat i zachowania
MEV. EIP-7623 podnosi koszt calldata, co zachęca do migracji do blobów, lecz
krótkookresowo może uderzyć w starsze integracje, natomiast EIP-7251 obniża narzut
operacyjny, ale sprzyja koncentracji stake’u i wymaga dbałości o dywersyfikację klientów.
EIP-2935 ułatwia dostęp do blockhashy w kontrakcie systemowym, co poprawia niektóre
przypadki dowodowe, ale też wymaga spójności po stronie klientów. Wreszcie, dlaczego
jedne hard forki kończą się tylko aktualizacją, a inne tworzą nowy coin? Technicznie hard
fork to zawsze niekompatybilna wstecz zmiana reguł, lecz o rezultacie decyduje zgoda
społeczna. Gdy większość operatorów, klientów, giełd i narzędzi przechodzi na nowe
zasady, powstaje pojedynczy łańcuch zaktualizowany do Pectry. Jeśli istotna część
pozostaje przy starych regułach, dochodzi do rozszczepienia, rynek uznaje dwa łańcuchy (i
dwa aktywa, odrębne chainID), a coin-split jest skutkiem braku konsensusu społecznego, nie
samego faktu istnienia forka.