W dniu 10 grudnia 2020 r. zostało opublikowane Stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie wydawania i obrotu kryptoaktywami. To bardzo solidne, całościowe opracowanie, choć nie stanowi rewolucji w podejściu władz nadzorczych.
Jak stwierdza sam UKNF, celem którym się kierował było „zmniejszenie niepewności regulacyjnej związanej z klasyfikacją i kwalifikacją prawną kryptoaktywów na potrzeby ich oferowania, sprzedaży lub organizacji obrotu w przypadku, kiedy prawem właściwym jest prawo polskie.” Tu ważna uwaga: stanowisko UKNF dotyczy wyłącznie stosowania polskiego prawa, co jest zresztą naturalne – trudno jest wymagać od polskiego nadzorcy, aby wypowiadał się na temat stosowania prawa obcego.
Stanowisko UKNF w sprawie wydawania i obrotu kryptowalutami, wbrew tytułowi, poświęcone jest przede wszystkim tokenom. Urząd KNF, chociaż podaje definicję kryptoaktywów, to następnie wszystkie kryptoaktywa, nawet kryptowaluty (które są poprawnie definiowane) kwalifikuje jako rodzaje tokenów. Co ciekawe, UKNF jedocześnie unika zdefiniowania tokenów. Bez wątpienia należy wyraźnie odróżnić kryptowaluty (które nie mają emitenta) od tokenów, za których emisję zawsze odpowiada jakiś podmiot.
Oprócz części definicyjnej pismo UKNF zawiera rozdział poświęcony rodzajom tokenów i ich kwalifikacji prawnej oraz trzy rozdziały dotyczące trzech rodzajów tokenów, tj. tokenom płatniczym, użytkowym oraz inwestycyjnym (jednocześnie UKNF słusznie zwraca uwagę na sztuczność tego podziału i jego przykładowy charakter a także możliwość występowania w praktyce tokenów, które trudno jest tak prosto kwalifikować, często są to tzw. tokeny hybrydowe). Najbardziej rozbudowana i zawierająca najwięcej istotnych informacji jest cześć poświęcona tokenom inwestycyjnym, w której to UKNF odniósł się do:
a) tokenów, które inkorporują prawa tożsame z prawami inkorporowanymi w papierach wartościowych;
b) tokenów, które z uwagi na inkorporowane w nich uprawnienia, odpowiadają w pełny lub częściowy sposób tytułom (prawom) uczestnictwa w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania (funduszu inwestycyjnym, alternatywnej spółce inwestycyjnej);
c) tokenów, które z uwagi na inkorporowane w nich uprawnienia odpowiadają prawom przysługującym z instrumentów finansowych, innych niż wymienione w lit. a) i b);
d) tokenów inwestycyjnych opartych na prawach wynikających z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Ramy wywodu UKNF określa nie tylko polskie prawo, ale także zakres nadzoru finansowego wykonywanego przez KNF. Analizując możliwość emisji danego rodzaju tokenu UKNF zawsze dokonuje rozróżnienia pomiędzy podmiotami podlegającymi nadzorowi KNF i pozostałymi. Ponadto, podjęcie przez UKNF takiej analizy nie oznacza bynajmniej, że zdaniem UKNF emisja danego rodzaju tokenu jest prawnie możliwa, szczególnie dla podmiotu nadzorowanego przez KNF. Na przykład UKNF kategorycznie stwierdza, że „wystawianie przez podmiot nadzorowany działający w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością tokenów inkorporujących uprawnienia zbliżone do uprawnień wspólnika w spółce z ograniczona odpowiedzialnością, w tym również prawa do udziału w zysku wypracowywanego przez ww. spółkę zamiast lub obok udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w celu ułatwienia obrotu powyższymi prawami nie jest możliwe.”
Wszystko, co jest zawarte w stanowisku UKNF, można było ustalić interpretując przepisy z uwzględnieniem wcześniejszych pism tego Urzędu (i innych europejskich władz nadzorczych) oraz biorąc pod uwagę możliwe podejście władz nadzorczych (przy przyjęciu, że UKNF tradycyjnie będzie raczej zachowawczy). Niczego nowego UKNF nie dodał także do dotychczasowej wiedzy o kryptoaktywach, w tym o tokenach (władze nadzorcze innych państw potrafią tu być bardziej twórcze). Praktyczne znaczenie dla przedsiębiorców może mieć wskazanie przez UKNF szeregu obszarów wykorzystania tokenów, w których prowadzenie działalności gospodarczej może być reglamentowane i nadzorowane przez KNF. Tradycyjnie UKNF zwrócił nawet uwagę na możliwość stosowania, w niektórych przypadkach, art. 171 pr. bank. 🙂
Warto rzucić okiem na zastrzeżenia UKNF zawarte na końcu stanowiska. W szczególności UKNF sugeruje, że „każdorazowo podmiot zamierzający wydać tokeny inwestycyjne powinien przeprowadzić analizę aktualnie obowiązujące stanu prawnego i na tej podstawie dokonać właściwej klasyfikacji.” Ponadto w piśmie przypomina się o możliwości skierowania zapytania do UKNF za pośrednictwem Programu Innovation Hub.
Największa wartość tego stanowiska, oprócz jego kompleksowości (w wyznaczonych ramach), polega na tym, że UKNF zdecydował się na wskazanie konkretnych przykładów (opis przypadku i wyjaśnienie). Dzięki takiemu podejściu pismo jest łatwiejsze w odbiorze i lepiej przemówi do użytkowników kryptoaktywów, w tym przede wszystkim przedsiębiorców, którzy działają lub zamierzają działać na coraz bardziej regulowanym rynku kryptoaktywów.
